Mersin Halk Haber Mersin Halk Haber
Eyt ile ilgili son dakika gelişmeleri emeklilikte yaşa yakılanlar tarafından yakından takip ediliyor. Milyonlar EYT’liyi ilgilendiren düzenlemede sona gelindi. Düzenleme ile ilgili yeni formül açıklandı. SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamında emeklilik bekleyenler için kritik detay belli oldu. Staj sigortası ile ilgili de çalışma başlatıldı.
Milyonları ilgilendiren düzenlemede art arda adımlar atılıyor. Bir süre çalışmış pek çok kişi ise çıkacak eyt düzenlemesinin kendilerini kapsayıp kapsamayacağını merak ediyor. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış olan çalışanlar EYT’li olarak kabul ediliyor. Bu kapsamda emekli olamayan vatandaşlar için yeni formüller aranıyor. EYT kapsamında olup doğum, askerlik ya da yurt dışı borçlanması yapanlar belirli şartlar dahilinde ödediği parayı geri alabiliyor.
Çalışma hayatına stajyer ya da çırak olarak başlayan yüzbinlerce sigortalıya müjde Çalışma Bakanı Vedat Bilgin’den geldi. Bilgin staj sigortası ile ilgili çalışma başlattıkları bunun EYT içinde değerlendirileceğini söyledi. Peki staj sigortası nasıl emeklilikte kullanılacak? Kimler EYT’li olacak?
Milyonlarca vatandaşın merakla beklediği Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi ile ilgili çalışmalar devam ederken bir müjde de staj sigortası ile çalışma hayatına başlayan sigortalılara geldi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin staj sigortası ile ilgili çalışma yaptıklarını belirterek, “Stajda sağlık sigortası yapılıyor ama emeklilik sigortası yapılmıyor. Çok eski bir düzenleme. Bu konunun yeniden ele alınması gerekiyor. Ben bu konuda bir çalışma yaptırıyorum.Bunun sonuçları ne olur? Bu EYT kapsamında da bunu değerlendirmek gerekir” ifadelerini kullandı.
Mevcut düzenlemeye göre staj ya da çıraklık sigortasında sadece iş kazası ve meslek hastalığına karşı sağlık primleri yatırılıyor.Bu primler kısa vadeli sigorta kollarından sayıldığı için emeklilik hesabında kullanılamıyor.Bu durumda staj sigortasının yapıldığı tarih de sigorta başlangıcı olarak kabul edilmediği için emeklilik hesaplaması bu tarihe göre değil uzun vadeli sigorta kollarından primlerin yatırıldığı günden başlatılıyor.
8 Eylül 1999 öncesinde staj ya da çıraklık ile ilk sigortası yapılan birçok vatandaş daha sonra çalışma hayatına 1999 sonrası başladığı için EYT kapsamına da giremiyor.
5510 Sayılı Yasa’nın 41. Madde’sinde staj ve çıraklık için borçlanma imkanına emsal teşkil eden bir madde bulunuyor. İlgili maddeye göre avukatlar stajda geçen sürelerini borçlanarak emeklilik hesaplarında saydırabiliyor. Aynı şekilde sigortadan önce doğum yapan anneler borçlanma yapamazken, staj yapan annelere bu hak veriliyor.
Böylece staj doğum borçlanması işlemlerinde sigorta başlangıcı olarak kabul ediliyor.Bu iki örnek aslında staj ve çıraklık sigortalıların hem borçlanmaya imkan verdiğini hem de başlangıç sayılabileceğini gösteriyor.
Şimdi yüzbinlerce staj ve çıraklık sigortası sahibi vatandaş yapılacak yeni çalışmanın sonuçlanmasını bekliyor. Peki burada çalışma nasıl olacak ve ne getirecek? Merak edilen soruların yanıtını Yeni Asır’dan Faruk Erdem yanıtladı.
Yeni düzenlemeden kimler yararlanacak?
Yapılan çalışma iş hayatına staj ya da çıraklık ile başlayan vatandaşları kapsıyor. Staj ya da çıraklık sırasında kendilerine sigorta yapılan ve primleri ödenen bu vatandaşlar çalışma kapsamına giriyor. Bu süreçte staj ya da çıraklık sigortası yapıldığında bir sigorta kartı ve numarası da veriliyor.Bu numara tüm çalışma hayatı boyunca geçerli oluyor.
Borçlanma hakkı nasıl olacak ve ne şekilde ödenecek?
Staj sürelerinden yapılan primler sağlık primleri. Dolayısıyla kazancın yüzde 32’si değil yüzde 12’si prim olarak ödeniyor. Borçlanma hakkı verildiğinde hak sahipleri staj ya da çıraklıkta geçen sürelerdeki primlerinin kalan yüzde 20’lik kısmını bugünkü asgari ücret üzerinden ödeyerek uzun vadeli sigorta kollarından saydırmış olacak. Böylece o süreler emeklilikte kullanılacak.Bu süreler borçlanıldığında ilk sigorta olunan tarih de başlangıç sayılmış olacak. Bu da erken emeklilik imkanı ya da EYT imkanı sağlayacak.
Kimler EYT’li olabilecek?
Staj ve çıraklık çalışması sonunda bazı sigortalılar EYT kapsamına girecek. Stajını 8 Eylül 1999 öncesinde yapmış olan sigortalılar işe giriş başlangıç sayıldığında otomatik olarak EYT kapsamına girecek. Prim ve yıl şartını da tamamladıklarında EYT’den yararlanmış olacaklar.
Başlangıç sayılması ne kazandıracak?
Staja başlama tarihinin başlangıç sayılması halinde birçok sigortalı için erken emeklilik gündeme gelecek. EYT düşünülmediğinde bile yaş şartı 2-3 sene geri çekilebilecek.
18 yaş öncesi sorun olur mu?
Şu anki mevzuata göre 18 yaşından önceki primler ve işe giriş tarihi fiili çalışma olduğu sürece geçerli sayılıyor. Ancak kadınlar için 20, erkekler için 25 olan yıl şartı 18 yaşından sonra başlıyor.Bu yüzden staj ve çıraklık tarihleri genel olarak 18 yaşından önceki dönemlere rastlıyor. Staj ve çıraklık sigortası kabul edildiğinde bu sigortalıların yıl şartları 18 yaşını doldurdukları tarihten itibaren hesaplanacak.
Bunun için hangi işlem yapılacak?
Yasal düzenleme yapıldığında işe giriş tarihleri otomatik olarak başlangıç olarak geçerli olacak.Ancak bunun için sürelerin de uzun vadeli sigorta kollarından olması gerekiyor. Bu yüzden staj ve çıraklık sigortası olanlar SGK’ya başvurarak borçlanma talebinde bulunacaklar. Ardından ödenecek miktar ortaya çıkacak ve para yatırıldıktan sonra primler sisteme işlenecek ve emeklilik hesapları yeniden yapılacak.
Borçlanma emekli maaşını etkiler mi?
Emekli maaşı hesaplanırken tüm kazançlara bakıldığı için sadece staj süresinin borçlanılması emekli maaşında olumlu ya da olumsuz bir etkisi olmayacaktır.Ancak emekliliği öne çekeceğinden, birçok vatandaş daha uzun süre emekli maaşı alarak kazançlı çıkacaktır.
EYT düzenlemesi için milyonlarca kişi nefesini tutmuş Aralık ayını merakla bekliyor. Kendilerine emeklilik yolunun açılmasını bekleyen EYT’liler için Çalışma Bakanı Vedat Bilgin tek formül olduğunu bildirmişti.
Ayrıca Emeklilikte Yaşa Takılanlar için SSK ve Bağ-Kur arasındaki prim farkı konusunda da düzenleme yapılacağının bilgisini paylaşmıştı. Peki en olası EYT formülü ne? Kimler emekli olabilecek? Uzman isim canlı yayında açıkladı. İşte EYT’de tüm merak edilenler.
EYT bekleyen milyonlarca kişi için çalışmalar tamamlandı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin Emeklilikte Yaşa Takılanlar için Aralık ayını işaret ederken, “Çözülebilecek sorunları hemen çözmemiz lazım. Prim gün sayısındaki farklılık ciddi bir sorun. Bunu eşitlememiz lazım. Bunu eşitleyecek bir düzenlemeyi yapacağımızı size söyleyeyim” dedi.
Bakan Bilgin EYT ile ilgili yaşanan sorunun yaşla ilgili olduğunu, emeklilik yaşıyla ilgili çözüm aşamasına geldiklerini söyleyerek, EYT dosyasının çözümünün tamamlandıktan sonra kamuoyuyla paylaşılacağını aktardı. Peki EYT için çözüm aşamasına gelen formül hangisi?
Kimleri nasıl etkileyecek? EYT’de hangi formül uygulanacak? Staj sigortası EYT kapsamına alınacak mı? SGK Uzmanı Emin Yılmaz CNN Türk canlı yayınında EYT’de en olası formüle ilişkin değerlendirmede bulundu.
EYT İÇİN FORMÜLÜ AÇIKLADI
Uzman isim SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamında emeklilik bekleyenler için olası formülleri tek tek açıkladı. “Emeklilik sisteminde iki tür emeklilik var. Birincisi tam ikincisi kısmi emeklilik. Tam emeklilikle ilgili. Burada tarihlere göre farklı dengeler var” diyen Emin Yılmaz SGK’lı çalışanların EYT hesabı için , “7 Eylül 1999 tarihinden önce 506 sayılı yasa vardı. Bu yasaya 4447 sayılı yasa yasa ile kademeli yaş şartı eklendi.
99 öncesinde erkeklerde 58, kadınlarda 56, süre olarak ise erkeklerde 25, kadınlarda 20 yıl, prim ödemeleri ise 5000 ila 5 bin 975 gün arasında değişiyordu. 8 Eylül 1999 ila 30 Nisan 2008 arasında olanlarda ise erkeklerde 60, kadınlarda 58 yaş şartı aranırken süre olayı kalktı ve 7000 prim günü şartı geldi. 1 Mayıs 2008 sonrası işe başlayanlarda ise erkeklerde 60-65, kadınlarda 58-65 yaş ve 7 bin 200 prim günü şartı aranmaya başlandı” ifadelerini kullandı.
SSK VE BAĞ-KUR’LULAR İÇİN DÜZENLEME
Problemin 7 Eylül 1999 öncesinde olduğunun altını çizen SGK Uzmanı, “Olası formül ile 4447 sayılı yasayı yürürlükten kaldırılırsa 506 sayılı yasaya geri dönülecek.Kademeli yaş şartı 506 sayılı yasada olmadığı için, sigorta başlangıcından sonra 20-25 yıl süre ve 5000-5975 gün arasında primi mevcutsa bu kişilerin emekli olması muhtemeldir. Bağ-Kur’lu çalışanlar için de bir düzenleme geleceğine inanıyoruz” dedi.
STAJ EMEKLİLİĞE DAHİL EDİLECEK Mİ?
Staj sigortası EYT düzenlemesinde yer alacak mı? sorusu EYT’lilerin en fazla merak ettiği konular arasında yer alıyor.
Staj sigorta primlerinin emeklilik hesaplamasına dahil edilmesi için de çalışma başlatıldığı öğrenildi. Konu hem işçilerin hem sendikaların yakın takibine girerken Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, stajda sağlık sigortası ile ilgili şunları söyledi: “Stajda sağlık sigortası yapılıyor ama emeklilik sigortası yapılmıyor. Konunun yeniden ele alınması gerekiyor.
Bu konuda bir çalışma yaptırıyorum. EYT kapsamında da bunu değerlendirmek gerekir çünkü. EYT çalışmamız tamamlandığı zaman bu soru da aydınlanmış olur. Bu sorunun yanıtı da orada vermiş olacağız.”
EYT ARALIK AYINDA ‘TAMAM’
Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 öncesine denk gelen ancak prim eksiği olan birçok kişi staj sigortası ile ilgili çalışmanın sonucunu bekliyor.
Emeklilikte yaşa takılanlara yönelik düzenlemenin Aralık ayında tamamlanması bekleniyor. Sayıları milyonlarla ifade edilen ‘emeklilikte yaşa takılanların (EYT’li)’ sorununu çözmek için süreç hızlandı. 4447 sayılı kanun emeklilik yaşını kademeli olarak artıran kanun 8 Eylül 1999’da yürürlüğe girdiği için bu tarihten önce sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar EYT olarak adlandırılıyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, tek formül üzerinde çalışıldığını belirterek, düzenleme için aralık ayına işaret ediyor. Nisan 2022 itibarıyla SGK’ya kayıtlı 4/A (SSK) kapsamında 16 milyon, 4/B (Bağ-Kur) kapsamında 3 milyon sigortalı bulunuyor. 19.7 milyon sigortalıdan yaklaşık 5-6 milyonunun EYT sorunu yaşadığı öngörülüyor.Düzenleme bir aksaklık olmazsa aralık veya ocak ayında TBMM’ye gelecek. Kamuoyundaki genel beklenti, yıl şartı ve prim ödemeleri gibi emeklilik şartlarını yerine getirenlerin yaş şartına bakılmaksızın emekli edilmeleri yönünde.
Düzenleme bir aksaklık olmazsa aralık veya ocak ayında TBMM’ye gelecek. Kamuoyundaki genel beklenti, yıl şartı ve prim ödemeleri gibi emeklilik şartlarını yerine getirenlerin yaş şartına bakılmaksızın emekli edilmeleri yönünde.
EYT gündemdeki yerini korurken EYT’liler ile ilgili detaylar da ortaya çıkıyor. Emeklilikte yaşa takılanların sigorta hizmet dökümlerini kontrol etmesi gerekiyor. SGK, sahte iş yeri ve sahte sigortalılık ile yıllardan beri amansız mücadele ediyor. Bu tedbirlerden biri de sahtecilikle ilgili bazı harflerle işaretlemeler yapılması. Bu bağlamda hizmet dökümlerinde yer alan söz konusu harfler (Ş) Şüpheli (K) Kontrollü (S) Sahte anlamına geliyor.
SGK’nın sosyal güvenlik denetmenleri tarafından yapılan denetimler sonucunda “Sahte İş Yeri” tescili yapıldığı tespit edilen iş yerleri sisteme “Sahte İş Yeri” olarak işlem görüyor. Sahte iş yerlerinin belirgin özellikleri de dikkate alınarak tespit edilen kriterler kapsamında Kurumda tescilli bulunan iş yerleri arasında sahte olma potansiyeli yüksek olan iş yerleri ise “Kontrollü İş Yeri” olarak işlem görüyor.
